درباره علم سنجی
مقدمه ای بر علم سنجی
علم‌سنجی یا Scientometrics علم سنجش و تحلیلعلماست. علم‌سنجی مبتنی برتحلیل استنادیاست و یکی از رایج‌ترین روش‌های ارزیابی فعالیت‌های علمی محسوب می‌شود. علم‌سنجی حوزه‌ای میان‌رشته‌ای است که به دلیل گستردگی دامنۀ خود طیف وسیعی از موضوعات را بررسی کرده و با تمام جنبه‌های کمّی علوم و تحقیقات علمی سروکار دارد. این ارزشیابی کمّی از عوامل مهم توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود و می‌تواند بیشترین بهره‌وری را از منابع مالی و انسانی به دنبال داشته باشد.
تاریخچه علم سنجی
علم‌سنجی برای اولین بار از دهۀ ۵۰ قرن بیست میلادی شکل گرفت و توانست توجه بسیاری را به خود جلب کند. اگر بخواهیم بر مبنای آثار بنیانگذاران این رشته‌ها قضاوت کنیم؛ باید منبع تأسیس این رشته را متنوع بدانیم چرا که بعدها در سنجش داده‌های علمی نقش قالب را «نمایه‌سازی استنادهای علمی» و «تحلیل آمار» ایفا نمودند. در پی یک دهه تحقیق و درگیر شدن رشته‌های مختلف علم‌سنجی عملاً محور مسائل در تولید علم به سمت ارائۀ شاخص‌هایی سوق داده شد که به‌عنوان معیار اصلی در تعیین میزان تولیدات علمی شناخته می‌شوند. تعداد مقالات نمایه شده بیانگر رشد کمی تولیدات علمی، و .استنادهای مرتبط با آن نشانگر اثربخشی مقاله چاپ شده و سطح کیفی آن است.
علم سنجی در ایران
“تولید علم” نخستین بار در ایران در سال ۱۳۶۵ در دانشگاه تهران مطرح شد. در سال ۷۳-۱۳۷۲ این مسأله به صورت جدی‌تری مورد بحث قرار گرفت. پیشنهاد تأسیس دفتری اختصاصی در وزارت فرهنگ و آموزش عالی جهت پرداختن به مسائل علم‌سنجی بارها مطرح شد اما متأسفانه گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته نشد. دانشگاه تهران بود برای اولین بار اعلام کرد؛ به نویسندگانی که مقالات آنها در مجلات بین‌المللی چاپ شود، جوایز قابل توجهی اهدا خواهد کرد. در سال ۱۳۷۹ بحث تولید علم در معاونت پژوهشی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، با تأسیس گروه علم‌سنجی در «مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور» به شکل سازمان یافته‌تری دنبال شد. به مقالات معتبر بین‌المللی مبالغ مالی قابل توجهی تعلق گرفت و برخی دانشگاه‌ها داشتن مقالۀ معتبر بین‌المللی را پیش‌شرط ارتقای شغلی اعضای هیأت علمی مطرح کردند.
حقوق معنوی
لازم به ذکر است اطلاعات درج شده در بخش علم سنجی برگرفته از اطلاعات درج شده در سایت رسمی مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی؛ گروه علم‌سنجی و انتشارات به نشانی http://hbi.ir/ است و گزارش‌های استنادی ارائه شده در سایت بر اساس گزارش‌های علمی استخراج شده از پایگاه‌های اطلاعات علمی Scopus و Web Of Sciences است.
